De abdij van Fontenay ligt tussen Auxerre en Dijon, en is de oudst bewaarde Cisterciënzer abdij in de wereld. In 1118 stichtte Bernard van Clairvaux de abdij van Fontenay in een moerassige vallei. Het klooster is qua bouwstijl zeer ingetogen: kunstwerken ontbreken en ook de abdijkerk weerspiegelt de soberheid van de stichter. De kerk – gebouwd tussen 1139 en 1147 – is de oudste bestaande cisterciënzer kerk en een van de beste voorbeelden van de romaanse bouwstijl. De abdij was gericht op zelfvoorziening en de monniken hadden naast een grote groenten- en (medicinale) kruidentuin ook een eigen bakkerij en ijzergieterij. Ook had de abdij het recht om te jagen.
Fontenay wordt Koninklijke abdij
Het is verbazingwekkend dat de abdij negen eeuwen heeft doorstaan en de gebouwen in zo’n goede staat zijn. De abdij heeft lange tijd onder de bescherming van het Franse koningshuis gestaan, in 1269 wordt het de koninklijke abdij. Vanaf 1547 werd de abt benoemd door de koning en niet langer gekozen door de monniken. Na de Franse revolutie werd de abdij verkocht. De laatste acht monniken verlieten in 1780 de abdij.
Fontenay is Unesco werelderfgoed
Daarna is de abdij lange tijd in gebruik geweest als papierfabriek. De papierfabriek werd begin 1903 nog uitgebreid. Kort daarop, in 1906, koopt Edouard Aynard het fabriekcomplex Fontenay. Aynard is de schoonzoon van Montgolfier, de eigenaar van de papierfabriek, en een gefortuneerd bankier uit Lyon. Hij besluit om het kloostercomplex weer in oude glorie te herstellen en ontmantelt de papierfabriek. De renovatie wordt gestart en in 1911 afgerond. In 1960 wordt ook de voormalige slaapzaal gerenoveerd. In 1981 komt de abdij van Fontenay op de werelderfgoedlijst van Unesco. Ook de ligging van de abdij in de vallei heeft bijgedragen aan plaatsing op de werelderfgoedlijst. De groene en afgelegen vallei maakte volledige afzondering mogelijk en daarom koos Bernard de Clairvaux voor deze locatie. Fontenay trekt jaarlijks meer dan 120.000 bezoekers en is daarmee een van de belangrijkste bezienswaardigheden in de Bourgogne.
Romaanse bouwkunst
Een bezoek aan Fontenay is een tijdreis. Tenminste als je op een rustige dag komt of je goed kunt afsluiten van de andere bezoekers. Maar het kloostercomplex dwingt stilte af. De verstilde rust maakt dat het lijkt of de monniken net zijn vertrokken in plaats van al twee eeuwen geleden. De abdij geeft een goed beeld van de sobere leefstijl van de cisterciënzer monniken. Soberheid, nederigheid, armoede en gehoorzaamheid waren de deugden die Bernard de Clairvaux predikte voor zijn gemeenschap. Fontenay is uniek, nergens anders is de cisterciënzer romaanse bouwstijl zo goed behouden als hier. Een bezoek aan Fontenay brengt zelfs de meest gestreste bezoeker tot rust. Er ontbreekt zelfs een klokkentoren om de tijd aan te geven. Ultiem onthaasten.
